Circulaire economie
In tegenstelling tot de traditionele economie waarin grondstoffen worden gewonnen, verwerkt tot producten en na gebruik worden weggegooid, streeft de circulaire economie ernaar om materialen en producten zoveel mogelijk te beperken, hergebruiken, te repareren, te recyclen en te vernieuwen. Ontwerpers kunnen met de juiste ontwerpbenadering een grote rol in spelen.
Het ontwerp en de inrichting van het Duurzaam energie kantoor hebben we circulair benaderd. Om invulling te geven aan hun duurzaamheidsambities en hun impact op het milieu te verminderen. We ontwierpen hun nieuwe kantoor vanuit een vereenvoudigde ladder bestaande uit re-use, refurbish, repurpose and recycle.

Daarbij hebben we opnieuw gekeken naar de lay-out van het kantoor (om vooral het huidige probleem, namelijk de geluidsoverlast, te minimaliseren). De brasserie en de grote(re) vergaderruimtes zijn naar het entreegebied en, als grote akoestische buffer, naar het midden van de ruimte gehaald. Individuele flexibele open werkplekken juist ten behoeve van rust, naar de lichte zijkanten en achterin. Binnen deze “ring” van verschillende werkplek-eilanden zijn ook gesloten bel- en overlegruimtes geplaatst om zo een optimale balans te creëren tussen de verschillende functies. Verder maken optimale zichtlijnen duidelijk of een ruimte bezet is.

Demontabel en remontabel
Voor hergebruik in de toekomst spelen, naast een gelaagde en prioritaire keuze van materialen en producten vanuit de R-ladder, demontabel en remontabel ontwerpen een belangrijke rol. Demontabel betekent dat materialen eenvoudig kunnen worden gedemonteerd voor individueel hergebruik. Remontabel gaat nog een stap verder en gaat ervan uit dat een object of een gebouw zo wordt ontworpen dat het, nadat het gebouwd is, weer te demonteren is en ergens anders weer in zijn geheel opnieuw opgebouwd kan worden.

Oogsten
Is een term voor het zoeken en vinden van herbruikbare materialen. We zochten eerst zo lokaal mogelijk: wat laten we achter op de oude locatie en wat is nog bruikbaar op de nieuwe locatie? Daarna zochten we naar bronnen in de nabijheid van het project.

De principes toegepast
Re-use; Systeem wanden of scheidingswanden zijn veelal modulair ontworpen en prima herbruikbaar. In het duurzaam energie kantoor zijn twee grote overlegruimtes opgebouwd uit wanden die al op de nieuwe locatie stonden (en dus geschikt voor hergebruik). Voor de kleine overleg-, en belruimtes zijn ramen en deuren hergebruikt van de oude locatie. Ook de pantry en veel van het losse meubilair is meegenomen van de oude locatie.

Refurbish; Een oude balie heeft een nieuw front gekregen van geoogste houten platen. Deze zijn niet verlijmd maar geschroefd om de balie in de toekomst ook weer te kunnen hergebruiken. Het bestaande losse meubilair is aangevuld met refurbished meubilair.

Repurpose; Voor de overlegruimtes is door middel van een box-inbox principe, een remontabele zelfdragende constructie ontworpen van hergebruikte betonplex platen. Om het circulaire karakter van het kantoor te laten zien zijn de betonplex platen niet bewerkt.

Recycle; Akoestische wanden zijn opgebouwd uit niet gebruikte systeemwanden die al op de nieuwe locatie aanwezig waren, in combinatie met geoogst houten plaatmateriaal. Gevuld met een bio-based geluidsabsorberend materiaal en aan de buitenzijde voorzien van gespannen doeken van gerecycled textiel.

Nieuw; Daar waar nieuwe materialen noodzakelijk waren, kozen we het meest duurzame alternatief. De werkvloer en overlegruimtes kregen vanuit akoestische overwegingen tapijttegels met zoveel mogelijk gerecyclede content. Het oeroude, biobased linoleum, is gebruikt in de ontvangst-, en lunchruimte. Op de wanden is leemstuc en leemverf gebruikt.

Enkele lessen;

Huur met een circulaire bril

Een kantoorruimte wordt contractueel veelal casco opgeleverd en moet je ook weer casco achterlaten. - Bekijk de potentiële locatie dus het liefst wanneer de vertrekkende huurder er nog in zit en kijk samen met de architect wat herbruikbaar is. Maak hier duidelijke afspraken over met de vertrekkende partij en de verhuurder.

Begin op tijd, oogsten kost tijd

Voor het oogsten van materialen moet je op pad. Naast de bestaande locatie, nieuwe locatie, oogsthallen en andere bronnen. Je moet ze zien om te beoordelen of ze bruikbaar zijn. Dit kost tijd.

Mooie plaatjes worden niet het eindresultaat

Uiteindelijk kijken we allemaal graag naar mooie 3D-plaatjes die perfect het eindresultaat weergeven, maar de beschikbaarheid van materialen bepaalt voor een groot deel het uiteindelijke ontwerp. Mooie plaatjes zijn soms dezelfde dag alweer achterhaald.

Alles begint bij, goed opdrachtgeverschap

Een circulaire benadering moet geborgd zijn in de organisatie en betekent meer onzekerheid in de planning, budget en het eindresultaat. Dit vraagt om vertrouwen en flexibiliteit.

Geef niet op…

Omwille van tijd of budget is de keuze voor een traditionele aanpak snel gemaakt.